جایگاه قضاوت خصوصی در ایران و راه های توسعه آن با توجه به قوانین سابق و جاری

چکیده کثرت رو به تزاید پرونده ها، تنوع و پیچیدگی دعاوی و کمبود کادر قضایی و اداری متخصص در محاکم و دادگاه های دولتی و تبعات نامطلوب ناشی از آنها از یک طرف و محاسن و مزایایی که حل و فصل اختلافات در خارج از محاکم دولتی برای طرفین دعوا و حتی دولت دارد سبب می شود مردم ترجیح دهند اختلافات خود را به صورت دوستانه، خصوصی، محرمانه، کم هزینه و در حداقل زمان ممکن نزد افراد امین و مورد اعتماد خود که از تخصص کافی نیز بهره مند هستند، در خارج از دادگاه ها حل و فصل نمایند. گرچه روش هایی از قبیل مذاکره، داوری، میانجیگری، سازش، حکم کارشناسی و شیوه های جایگزین حل و فصل اختلافات که طرفین را بی نیاز از مراجعه به دادگاه های دولتی بنماید از دیرباز در ایران مورد استفاده قرار گرفته، ولی بنا به علل مختلف قضاوت خصوصی جایگاه ویژه و مناسب خود را در کشور ما پیدا نکرده است. با توجه به کارآمدی و نقش مهم و تعیین کننده این روش ها، می توان با سیاستگذاری صحیح و انجام اقدامات و تمهیدات لازم، بخش عمده ای از دعاوی را بدون نیاز به مراجعه به دادگاه های دولتی از طریق قضاوت خصوصی حل و فصل کرد. واژگان کلیدی: قضاوت خصوصی ـ دادگاه های دولتی ـ روش های جایگزین حل و فصل اختلافات ـ مذاکره ـ داوری ـ میانجیگری ـ سازش ـ صلاحیت ـ خانه انصاف ـ شورای حل اختلاف